'TV264 ekranlarında Akademi264 programında konuşan Zengin, kahverengi kokarca istilasının doğada aniden ortaya çıkmadığını, yanlış tarım uygulamaları nedeniyle bu zararlı türün yayılmasının kaçınılmaz hale geldiğini vurguladı.
'Biz bu felaketin bağıra bağıra geldiğini yıllardır söylüyorduk ama kimse kulak asmadı. Tarımda yapılan yanlış uygulamalar, doğanın dengesini bozdu ve istilacı türlere davetiye çıkardı' diyen Zengin; "
Bahçeyi temizlediğinizi zannederken aslında toprağı kirlettiniz. İlaçlarla zararlılarla beslenen faydalı bakterileri, mantarları ve diğer doğal düşmanları yok ettiniz. Şimdi o zararlıları kontrol edecek hiçbir mekanizma kalmadı.”
Ayrıca, yanlış uygulamalar sadece kokarca değil, fındık kurdu, Amerikan beyaz kelebeği, külleme ve pas hastalıklarının da artmasına yol açtı. Fındığın ihtiyacı olan besin maddeleri sadece NKF (Azot, Potasyum, Fosfor) ile sınırlı değil. Topraktaki mikroorganizmalar, mantarlar ve bakteriler bitkinin sağlığı için hayati öneme sahip. Ancak bilinçsiz gübreleme ve ilaçlama ile bunları yok ettik.
Toprakta yaşayan faydalı mikroorganizmalar öldüğünde, istilacı türler için adeta boş bir alan oluşuyor. Bu yüzden kahverengi kokarca gibi zararlılar hızla çoğalıyor" dedi.
2025 YILI İÇİN BÜYÜK TEHDİT: ZARAR %75’E ÇIKABİLİR
Prof. Dr. Zengin, kahverengi kokarca istilasının ekonomik kayıplara yol açtığını ve bu yıl daha büyük zararların kapıda olduğunu belirtti.
Zengin, şunları söyledi; "
2024 yılında fındık üretiminde %30-40 kayıp yaşandı. 2025’te bu oran %50-75 seviyelerine çıkabilir. Eğer doğru önlemler alınmazsa, Türkiye’de fındık üretimi ciddi bir tehlikeye girebilir.
Dahası, kahverengi kokarca sadece fındıkla sınırlı kalmadı, sebze, meyve ve tahıl ürünlerine de büyük zarar verdi. Bu zararlı sadece fındık için değil, tüm tarım sektörü için büyük bir tehdittir. Dünya genelinde kahverengi kokarcanın tarıma vereceği toplam zararın 2 trilyon dolara ulaşması bekleniyor.
“BU İŞ KISA VADEDE BİTMEZ, 10 YILLIK MÜCADELE GEREKECEK”
Bu iş 1-2 yılda çözülecek bir mesele değil. Kahverengi kokarca ile mücadele en az 10 yıl sürecek. Hızlı çözümler beklemeyin, ama bilinçli hareket edersek zararı en aza indirebiliriz. Kimyasal ilaçlarla bu sorunu çözemezsiniz. Çünkü doğaya attığınız her kimyasal, ekosistemi daha fazla bozar ve uzun vadede daha büyük zararlar doğurur.
“KAHVERENGİ KOKARCA, KUSURSUZ BİR İSTİLACI”
Bu hayvanın doğaya uyum sağlama yeteneği çok yüksek. Sadece salyasında 23 farklı enzim var ve bunların her biri bitkinin savunma mekanizmalarını aşmak için özelleşmiş durumda.
Kahverengi kokarca, sadece kendisini korumak için değil, aynı zamanda antibiyotik üretebilme yeteneğine de sahip. Yani biyolojik mücadelede kullanılan bazı bakteriler ve mantarlar bu zararlıya karşı etkili olamıyor.
Dahası, bu böcek kimyasal ilaçlara karşı hızla bağışıklık geliştiriyor. Attığınız ilacın etkisi en fazla 2-3 nesil sürüyor. Yani sürekli yeni nesil ilaç geliştirilmesi gerekiyor. Ancak bu da toprağın ve doğanın daha fazla zarar görmesine neden oluyor.
YENİ MÜCADELE YÖNTEMİ: FEROMON TUZAKLARI VE BİYOLOJİK MÜCADELE
Kimyasal ilaçlarla mücadele uzun vadede doğaya zarar veriyor. Bu yüzden Sakarya Üniversitesi olarak feromon bazlı tuzaklar ve biyolojik mücadele yöntemleri geliştirdik.
FEROMON TUZAKLARI NASIL ÇALIŞIYOR?
Kahverengi kokarcayı besin ve üreme feromonlarıyla belirli bir noktaya çekiyor. Böcekler tuzaklara toplandıktan sonra ilaçlama veya farklı imha yöntemleri uygulanıyor. Bu sayede geniş çaplı ilaçlama yerine nokta atışı mücadele sağlanarak doğal ekosisteme zarar verilmeden kahverengi kokarca popülasyonu kontrol altına alınabiliyor.
Sakarya Üniversitesi olarak geliştirdiğimiz yerli feromonlar, Tarım Bakanlığı tarafından onaylandı. Büyükşehir Belediyesi'nin desteğiyle üretilerek çiftçilere ücretsiz dağıtılacak.
BİYOLOJİK MÜCADELEDE NELER YAPILIYOR?
Yumurtalar üzerindeki koruyucu antibiyotiği etkisiz hale getirebilecek yeni bir biyolojik ajan geliştirildi. Bu sayede yumurtalar, doğal avcı bakteriler ve mantarlar tarafından yok edilebilecek. Çalışmalar Nisan 2025’te sahada test edilmeye başlanacak.
“BU MÜCADELE UZUN SÜRECEK”
"Bu sorun bir yılda çözülmeyecek. Kahverengi kokarca ile mücadele en az 10 yıl sürecek. Tüm dünyada bu zararlıyla mücadelede en büyük başarı, biyolojik yöntemlerle ve kontrollü ilaçlama ile sağlanabiliyor. Kimyasal ilaç kullanımını sınırlamazsak, toprağımızı ve ekosistemimizi tamamen yok edebiliriz.
TARIMSAL DESTEK VE YEREL YÖNETİMLERİN KATKISI
Sakarya Büyükşehir Belediyesi, kahverengi kokarca ile mücadelede öncü bir rol üstlenerek Sakarya Üniversitesi'nin geliştirdiği feromon tuzaklarının üretimini üstlendi. Başkan Yusuf Alemdar, “Üretilen tüm feromon tuzaklarını alarak çiftçilerimize ücretsiz dağıtacağız”